ในยุคนี้ AI กำลังเปลี่ยนแปลงวงการสื่อและบันเทิงแบบก้าวกระโดด จากที่เคยกลัวว่าเทคโนโลยีนี้จะมาแย่งงานมนุษย์ กลายเป็นว่า AI กลายเป็นเครื่องมือที่หลายบริษัทและคนในอุตสาหกรรมใช้ประโยชน์เพิ่มประสิทธิภาพ เราเห็น AI ถูกนำมาใช้ทั้งในส่วนของการพัฒนาเนื้อหา ช่วยเลือกนักแสดง ไปจนถึงงานหลังการผลิตที่ซับซ้อนมากขึ้น นอกจากนี้ยังมีนักเขียนและนักพากย์เสียงที่เปิดโอกาสให้ AI ช่วยสร้างสรรค์ผลงานหรือใช้เสียงพวกเขาในรูปแบบใหม่ ๆ อีกด้วย
หยุดงานประท้วงและข้อตกลงแรงงาน
เหตุการณ์หยุดงานครั้งใหญ่ในปี 2023 ที่เกิดขึ้นกับ Writers Guild of America (WGA) และ SAG-AFTRA สร้างความตระหนักถึงเรื่อง AI ที่เริ่มเข้ามามีบทบาทในงานสร้างสรรค์มากขึ้น ข้อตกลงแรงงานที่ได้ตกลงกันในช่วงนั้นมีประเด็นสำคัญคือ
- WGA บังคับให้ AI ไม่สามารถได้รับเครดิตเป็นผู้เขียนบทได้ และยืนยันว่าผู้เขียนจะไม่ถูกบังคับให้ใช้ AI ในการเขียน
- SAG-AFTRA กำหนดว่าการใช้ภาพลักษณ์ เสียง หรือการแสดงที่เกี่ยวข้องกับ AI ต้องได้รับความยินยอมและมีค่าตอบแทน
ข้อตกลงเหล่านี้เป็นจุดเริ่มต้นที่ช่วยสร้างความชัดเจนและความมั่นใจให้พนักงานในวงการ แต่ก็ยังไม่ตอบโจทย์ปัญหาต่าง ๆ แบบเต็มที่
หน่วยงานกำกับดูแลทั่วโลกกำลังดำเนินการอย่างไร?
ขณะที่แรงงานกำลังต่อรองให้มีเกราะป้องกัน AI รัฐบาลและองค์กรระดับโลกก็กำลังพัฒนาแนวทางและกฎเกณฑ์ที่เหมาะสมเพื่อจัดการกับประเด็นนี้ โดยสรุปคร่าว ๆ ตามภูมิภาคได้ดังนี้
- สหรัฐอเมริกา: ยังใช้กฎหมายลิขสิทธิ์เดิมและเน้นให้ภาคอุตสาหกรรมช่วยกันดูแล มีบางรัฐอย่างแคลิฟอร์เนียที่ออกกฎหมายให้เปิดเผยข้อมูลชุดฝึก AI
- สหภาพยุโรป: ใช้กฎหมาย AI Act บังคับใช้ตั้งแต่ปี 2024 ซึ่งเน้นความโปร่งใสและกำกับดูแลความเสี่ยงใน AI โดยเฉพาะเวลาที่ AI สร้างเนื้อหาใหม่ ๆ
- สหราชอาณาจักร: รักษากฎหมายลิขสิทธิ์เดิมและกำลังปรับปรุงคำแนะนำเพื่อรองรับ AI ในวงการบันเทิง
- แคนาดา: มีแนวทางเน้นเรื่องการให้เครดิตและรับผิดชอบเมื่อใช้ AI ในงานสร้างสรรค์
- ออสเตรเลีย: ตั้งกลุ่มที่ปรึกษาเรื่องลิขสิทธิ์และ AI เพื่อศึกษาและแก้ไขประเด็นใหม่ ๆ
- ยูเนสโก้: ออกแนวทางจริยธรรม AI ระดับโลก เน้นความโปร่งใส ความเป็นธรรม และให้มนุษย์มีส่วนควบคุมอยู่เสมอ
ประเด็นท้าทายและเรื่องที่ยังไม่มีคำตอบชัดเจน
แม้มีกฎหมายและนโยบายบางอย่างออกมา แต่ก็มีหลายเรื่องที่ยังงง ๆ และยังไม่มีคำตอบแน่ชัด เช่น
- กรรมสิทธิ์ลิขสิทธิ์ – งานที่สร้างโดย AI ล้วนไม่ได้รับลิขสิทธิ์ แต่ถ้ามีมนุษย์ช่วยป้อนข้อมูล อาจจะพิจารณาเป็นกรณีไป ซึ่งทำให้เกิดความไม่แน่นอนว่าผลงานเหล่านั้นใครจะถือสิทธิ์
- การยินยอมใช้ภาพลักษณ์และเสียง – เมื่อ AI ลอกเสียงหรือหน้าตาคนได้เก่งขึ้น เรื่องการให้ความยินยอมเป็นประเด็นสำคัญ ทางเจ้าหน้าที่ของรัฐอย่าง FTC เน้นว่าต้องมีความชัดเจนและได้รับอนุญาตก่อนใช้ข้อมูลชีวมิติ เช่น ใบหน้า หรือเสียง
- การใช้ข้อมูลฝึกสอน AI – หลายคนไม่พอใจที่ผลงานของตนถูกนำไปใช้ฝึก AI โดยไม่ได้รับอนุญาต หรือได้รับค่าตอบแทน ล่าสุดในปี 2025 มีคดีใหญ่ระหว่าง Disney/Universal กับบริษัท AI Midjourney ในข้อหาละเมิดลิขสิทธิ์ภาพตัวละคร ซึ่งแสดงให้เห็นว่ากฎหมายเดิมอาจรับมือได้แต่ยังต้องติดตามความคืบหน้า
สำหรับคน Gen Y และ Gen Z ที่กำลังเริ่มทำงาน หรืออยากสร้างเนื้อหาหรือธุรกิจของตัวเอง ความเข้าใจและติดตามพัฒนาการแนวทางการใช้ AI จะช่วยให้เลือกใช้เครื่องมืออย่างถูกต้องและไม่พลาดเรื่องสิทธิ์ของตัวเองนะครับ จะได้ใช้งาน AI ได้แบบชิล ๆ โดยไม่ต้องกังวลปัญหาทางกฎหมายหรือจริยธรรมในอนาคต
ที่มาของข้อมูล https://www.akingump.com/en/insights/alerts/beyond-the-strikes-how-ai-is-reshaping-the-media-and-entertainment-landscapeand-how-global-regulators-are-responding
